Przyznanie renty rodzinnej uzależnione jest od spełnienia określonych warunków, które dotyczą zarówno osoby zmarłej, jak i członków rodziny ubiegających się o to świadczenie – informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Kiedy przysługuje renta rodzinna po osobie zmarłej?
Renta rodzinna przysługuje po śmierci osoby, która spełniała jeden z poniższych warunków:
- miała ustalone prawo do wypłacanej przez ZUS emerytury, w tym emerytury pomostowej, albo renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniałaby warunki do uzyskania takiego świadczenia, gdyby żyła. Przy ocenie prawa do renty, która mogłaby przysługiwać zmarłej osobie, przyjmuje się, że była ona osobą całkowicie niezdolną do pracy.
- pobierała z ZUS zasiłek przedemerytalny albo świadczenie przedemerytalne, albo nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Kto może ubiegać się o rentę rodzinną po zmarłej osobie, która spełnia określone warunki?
Prawo do renty rodzinnej przysługuje:
- dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka oraz dzieciom przysposobionym
Dziecko ma prawo do pobierania renty rodzinnej po zmarłym rodzicu do 16. roku życia, a jeśli kontynuuje naukę – nawet do 25. roku życia. W sytuacji, gdy dziecko ukończy 25 lat w ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku akademickiego. Natomiast jeśli dziecko stało się całkowicie niezdolne do pracy i do samodzielnej egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy zanim skończyło 16 lat lub w trakcie nauki, ale przed 25. rokiem życia, renta rodzinna przysługuje mu niezależnie od wieku oraz kontynuowania edukacji.
- przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom, oprócz dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne (dotyczące wieku, nauki lub stanu zdrowia). Dodatkowym wymogiem jest, aby dzieci te były przyjęte na wychowanie co najmniej rok przed śmiercią ubezpieczonego, chyba że śmierć opiekuna nastąpiła w wyniku wypadku. Ostatnim warunkiem jest brak prawa do renty rodzinnej po zmarłych rodzicach (a w przypadku, gdy rodzice żyją, nie mogą zapewnić dziecku utrzymania) lub sytuacja, w której osoba zmarła lub jej małżonek byli prawnymi opiekunami dziecka ustanowionymi przez sąd.
- małżonkowi (wdowie, wdowcowi), który do dnia śmierci pozostawał w związku małżeńskim
z osobą zmarłą i spełniał określone warunki tj.:
– w chwili śmierci małżonka ukończył 50. rok życia lub był niezdolny do pracy albo – wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa, które są uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym małżonku i nie ukończyły 16. roku życia, a jeśli uczą się w szkole – 18. roku życia, lub sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, które jest uprawnione do renty rodzinnej,
– osiągnął wiek 50 lat lub stał się niezdolny do pracy po śmierci współmałżonka, nie później niż
w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania dzieci, o których mowa powyżej.
Osoba owdowiała, która nie spełnia tych warunków i nie dysponuje wystarczającym źródłem utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej przez rok od dnia śmierci współmałżonka lub przez czas trwania nauki w celu uzyskania kwalifikacji do pracy zarobkowej, jednak nie dłużej niż przez dwa lata od momentu śmierci współmałżonka.
- rozwiedzionym małżonkom, a także wdowom i wdowcom, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej
Osoba, która była rozwiedziona z osobą zmarłą, albo osoba owdowiała, która w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, o ile
spełnia warunki jak dla wdowy i w dniu śmierci współmałżonka miała prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Prawo do renty rodzinnej przysługuje również rozwiedzionej małżonce lub pozostającej w separacji (nawet bez wyroku lub ugody sądowej), pod warunkiem że udowodni, iż otrzymywała alimenty na podstawie porozumienia (przepis ten
nie dotyczy mężczyzn).
- rodzicom, w tym ojczymowi, macosze oraz osobom przysposabiającym, jeżeli ubezpieczony, bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, a rodzic spełnia warunki takie jak dla wdowy lub wdowca odnośnie wieku, niezdolności do pracy lub wychowania dzieci.
Ile wynosi renta rodzinna?
Kwota świadczenia różni się w zależności od liczby osób uprawnionych do jej pobierania i wynosi:
- dla jednej osoby uprawnionej – 85 proc. świadczenia, które przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu,
- dla dwóch osób uprawnionych – 90 proc. świadczenia, które przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu,
- dla trzech osób lub większej liczby uprawnionych – 95 proc. świadczenia, które przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu.
Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, dzielona na równe części między te osoby.
Najniższa wypłacana renta rodzinna wynosi 1780,96 zł brutto – tyle co minimalna emerytura. Kwota ta obowiązuje do 28 lutego 2025 r.
Jak uzyskać rentę rodzinną?
Aby ZUS mógł przeprowadzić postępowanie i przyznać świadczenie (lub odmówić jego przyznania), konieczne jest złożenie wniosku (druk ERR). Formularz może złożyć osoba ubiegająca się o rentę lub jej przedstawiciel ustawowy, na przykład rodzic małoletniego dziecka, opiekun prawny lub pełnomocnik. Dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do renty są różne w zależności od tego, który członek rodziny osoby zmarłej ubiega się o rentę rodzinną:
- dokument potwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy,
- dokument potwierdzający datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznana renta,
- dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą,
- odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli o rentę ubiega się wdowa lub wdowiec albo małżonka – małżonek pozostający w separacji lub rozwiedziony,
- zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka albo wdowy lub wdowca, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie renty uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy,
- zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli dziecko ukończyło 16 lat,
- dokument potwierdzający prawo w dniu śmierci osoby zmarłej do alimentów z jej strony, ustalonych wyrokiem sądu lub ugodą sądową,
- dokument potwierdzający istnienie obowiązku alimentacyjnego z mocy prawa, jeżeli rozwiedziona lub pozostająca w separacji małżonka nie miała ustalonych alimentów wyrokiem lub ugodą sądową.
Do wniosku o rentę rodzinną po osobie, która nie miała ustalonego prawa do świadczenia – oprócz dokumentów wskazanych powyżej, należy dołączyć:
- informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych zmarłego (druk ERP-6),
- oryginalne dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe osoby zmarłej, m.in.: świadectwa pracy, zaświadczenia, legitymację ubezpieczeniową, dokument potwierdzający ukończenie studiów i programowy tok ich trwania, odpisy aktów urodzenia dzieci – jeśli osoba zmarła korzystała z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego w celu sprawowania opieki nad dziećmi,
- dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzenia osoby zmarłej (np. zaświadczenie pracodawcy lub innego płatnika składek o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia – może być złożone na druku ERP-7, legitymację ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy), aby ustalić podstawę wymiaru emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub kapitału początkowego osoby zmarłej,
- zaświadczenie płatnika składek osoby zmarłej o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Osoba, która uzyska pełnoletność w czasie pobierania renty rodzinnej, powinna złożyć wniosek
o kontynuację wypłaty tej renty, np. na druku ERR-W.
